S 954

A.D. 1019. King Cnut to Æthelwold, abbot, and the brethren of St Mary's, Exeter; confirmation of privileges. The community's earlier landbooks had been burnt when the minster was destroyed by the Danes. Latin.

Archive: Exeter

MSS: 1. Cambridge, Corpus Christ College, 59, 227rv (s. xiv)
2. Cambridge, Corpus Christi College, 111, pp. 253-6 (s. xvi)
3. Exeter, D. & C., 2105 (s, xiii)
4. Exeter, D. & C., 1705 (s. xiv)
5. Exeter, D. & C., 2408 (s xvi)
6. Exeter, D.R.O., E/R 1, 102v-103r (s. xiii)
7. BL Harley 358, 32r-33v (s. xvi)
8. BL Lansdowne 447, 41rv (s. xvii; incomplete)
9. PRO Ch.R. 36 Edw. III, no. 16
10. PRO Conf. R. 1 Hen. VIII, pt 5, no, 13
11. PRO Conf. R. 2 Hen. VIII, pt 1, no. 2
12. PRO Conf. R. 1 Mary, pt 1, no. 1
13. PRO Conf. R. 2 Eliz., pt 3, no. 1
14. Bodleian, Dugdale 11, 3v-4v (s. xvii)

Printed: Mon. Angl., i. 228-9 ex MS 3; K 729 ex MSS, 1, 7; Mon. Angl. (rev. edn), ii. 535-6 (no. 10); Thorpe, pp. 309-12; Hingeston-Randolph 1889, pp. 484-5 ex MS 6; Pierquin, Recueil, pt 6, no. 3.

Comments: Larson 1910, p. 723 n. 14, p. 725 n. 28, doubtful; Finberg, ECDC, no. 54; Whitelock 1959, p. 81, cited; Chaplais 1966, pp. 4-5, possibly forged at the same time as S 953 (= 1981, XV pp. 4-5); HRH, p. 233, spurious, although subscriptions are mainly consistent; Keynes 1980, p. 32 n. 53, p. 100 n. 51, forgery modelled on S 880, cf. S 953; Dumville 1993, p. 80, of uncertain merit; Lawson 1993, p. 66 n. 29, p, 238, suspect, local production; Hooke 1994, p. 187; Keynes 1994/1, p. 52 n. 51, p. 68 n. 145, forgery modelled on S 880, witness-list from genuine text.

Rector altipolorum culmine atque architector summae fabricae aethereae aulae, ex nihilo quidem cuncta creauit, coelum scilicet et terram et omnia quae in eis sunt, candida quidem angelica agmina, solem, lunam, lucidaque astra, et caetera quae super firmamento sunt; mundi autem fabricam inenarrabili disponens ordine, ut Genesis testatur, 'Et hominem sexto die formauit ad similitudinem suam,' Adam, uidelicet, quadriformi plasmatum materia, unde nunc constat genus humanum quae in terris mouetur et ima terra laruarica latibula, ubi et Lucifer cum decimo ordine per superbiam de coelo ruit. Sed et hoc inuidet pestifer Chelidrus prothoplaustum a deo conditum intellexerat ut hoc impleret, a quo ipse miser et satellites illius de coelo proiecti sunt. Heu! quidem boni creati sunt, sed miserabiliter decepti. Ideoque inuidus Zabulus totis uiribus homini inuidet, suadet mulieri, mulier uiro, per suasionem atque per inobedientiam ambo decepti sunt fraudulenter per gustum pomi ligni uetiti, atque ab amoenitate Paradisi deiecti sunt in hoc aerumpnoso saeculo, et letum sibi ac posteris suis promeruerunt, atque in tetrum abyssi demersi sunt. Sed hoc misericors et piissimus pater indoluit perire tandiu nobilem creaturam sui imaginem; misertus est generi humano, misit nobis in tempore, id est, post quinque millia annorum proprium filium suum, ut mundum perditum iterum renouaret; ut sicut mulier genuit mortem in mundo, ita per mulierum enixa est nobis uita in mundo, et sicut per delictum Adae omnes corruimus, ita per obedientiam Christi omnes surreximus, et sicut mors per lignum intrauit, ita et uita per lignum sanctae crucis uenit, et antiquum inimicum superauit, et fortis fortem alligauit et in imo barathro retrusit; iuste periit qui iniuste decepit, atque omnes antiquas sanctas turmas a fauce pessimi leonis eripuit, et ouem perditam in humeris posuit, et ad antiquam patriam reduxit, et decimum ordinem impleuit. Unde ego Cnhut rex Anglorum caeterarumque gentium persistentium in circuitu, patefacio omnibus hanc cartulam legentibus et auscultantibus, quod Æðelbertus dux reuelauit mihi, quod mei praepositi in Defonia prouincia imponebant iugum seruitutis praediis sanctae aecclesiae dei et eius genitricis Mariae, omniumque sanctorum quae est in Exencestria, diruto monasterio a paganis et crematis priuilegiis quae antiqui reges concesserant supradicto coenobio. Quamobrem ego Cnhut, deo fauente, totius Albionis primicerius, pro petitione supradicti ducis, et pro remedio animae meae mearumque culparum emendatione atque incolumitate mei regni, hanc cartulam concedo Æðelwoldo abbati eiusque fratribus, et suis successoribus in supradicto monasterio commorantibus ad perpetuam libertatem, ut liberum permaneat ipsum monasterium cum omnibus praediis illi concessis, et cum omnibus rebus ad eum rite pertinentibus, id est, campis, pratis, pascuis, siluis, uenationibus, piscariis, ab omni regali et saeculari grauedine maiore aut minore, exceptis assiduis orationibus, nisi sola expeditione et pontis constructione; et si aliquid pro expeditione, aut pro aliquo regali tributo reddatur, detur monasterio. Quicunque ergo hoc donum uel hanc nostram libertatem augere uel multiplicare uoluerit, amplificet deus bona illius in regione uiuentium, paceque nostra conglutinata uigens et florens, atque inter agmina beatitudinis tripudia succedat, qui nostrae donationis muneri consentiat. Si quis uero tam epilenticus philargyriae seductus amentia, quod non optamus, hanc nostrae eleemosynae dapsilitatem ausu temerario infringere tentauerit, sit ipse alienatus a consortio sanctae dei aecclesiae, necnon et a participatione sacrosancti corporis et sanguinis Iesu Christi filii dei, per quem totus terrarum orbis ab antiquo humani generis inimico liberatus est, et cum Iuda Christi proditore sinistra in parte deputatus, nisi prius hic digna satisfactione humilis poenituerit, quod contra sanctam dei aecclesiam rebellis agere praesumpsit, nec in uita hac practica ueniam, nec in theorica requiem apostata obtineat ullam, sed aeternis barathri incendiis trusus iugiter miserrimus crucietur. Anno dominicae incarnationis .xix. indictione .ii. scripta est huius munificentiae syngrapha, hiis testibus consentientibus quorum inferius nomina secundum uniuscuiusque dignitatem utriusque ordinis decusatim, domino disponente, carraxantur.

+ Ego Cnhut Britanniae Anglorum monarchus hoc taumate donum agiae crucis roboraui.
+ Ego Lyuing Dorouernensis basilicae primas huic regali dono assensum praebui.
+ Ego Wulfstanus Eboracensis cathedrae archipontifex signum sanctae crucis laetus impressi.
+ Ego Ælfsige episcopus praebui.
+ Ego Godwyne episcopus consensi.
+ Ego Ælfwine episcopus adquieui.
+ Ego Leofsige episcopus annui.
+ Ego Ælfsige episcopus assensi.
+ Ego Brichtwolf episcopus iussi.
+ Ego Æðelfred episcopus roboraui.
+ Ego Æðelwine episcopus praebui.
+ Ego Eadnoð episcopus subscripsi.
+ Ego Brihtwolf episcopus impressi.
+ Ego Ðurcil dux.
+ Ego Hacun dux.
+ Ego Leouuine dux.
+ Ego Halfdan dux.
+ Ego Yric dux.
+ Ego Æðelred dux.
+ Ego Eilaf dux.
+ Ego Godwine dux.
+ Ego Haram dux.
+ Ego Syhrod dux.
+ Ego Brihtrig abbas.
+ Ego Ælfsige abbas.
+ Ego Ælfstan abbas.
+ Ego Ælfhere abbas.
+ Ego Leofric abbas.
+ Ego Æðelwold abbas.
+ Ego Germanus abbas.
+ Ego Æðeric abbas.
+ Ego Aua abbas.
+ Ego Æðelwine abbas.
+ Ego Luxihs abbas.
+ Ego Ælfnoð abbas.
+ Ego Filnoð abbas.
+ Ego Ælfwine minister.
+ Ego Hladan minister.
+ Ego Swesa minister.
+ Ego Leofric minister.
+ Ego Ælfgar minister.
+ Ego Odda minister.
+ Ego Ælfwig minister.
+ Ego Eadwig minister.
+ Ego Osferð minister.
+ Ego Leofsige minister.
+ Ego Eadsið minister.
+ Ego Ælfgar minister.
+ Ego Ælfrich minister.
+ Æðelmar minister.
+ Eadwyne minister.
+ Leofnoð minister.
+ Wulfsighe minister.
+ Eadwig minister.
+ Wyne minister.
+ Ælua minister.
+ Æðelwine minister.
+ Sewlf minister.
+ Ælfric minister.
+ Sodda minister.
+ Æðelnoð minister.
+ Æðelmar minister.