Early-Medieval-England.net

S 911

A.D. 1005. King Æthelred to Eynsham Abbey; confirmation of the foundation by Æthelmær, the endowment including (a) 30 hides (mansiunculae) at Eynsham [acquired from his father Æthelweard in exchange for 3 hides at Upottery, Devon; 10 at Little Compton, Warwicks.; 10 at Lawling in Latchingdon, Essex; and 13 at Scildforda]; (b) 5 hides at Shipton-on-Cherwell and the vill at Shifford, Oxon [granted by King Edgar to Brihtnoth, dux, and bequeathed by Leofwine to Æthelmær]; (c) Mickleton, Gloucs. [granted by charter by King Edgar to Brihtnoth, and bequeathed by Brihtnoth to Æthelmær]; (d) 5 hides at Burton [given to Æthelmær by Æthelweard]; (e) 1.5 hides at Marlcliff in Bidford-on-Avon and 2 at Bentley in Holt, Worcs. [among lands forfeited by Leoftæt, for which Æthelmær gave 30 pounds to King Edgar]; (f) 10 hides at Yarnton, Oxon. [acquired from Godwine, in exchange for 5 hides at Studley, Warwicks. or Oxon., and 10 at Chesterton, Warwicks. or Oxon.]; (g) 20 hides at Esher, Surrey [granted by Brihthelm, bishop, to Æthelweard, and bequeathed by Æthelweard to his son, Æthelmær]; (h) land at Thames Ditton, Surrey (cf. S 847); and (i) Rameslege (lost, corresponds with Brede, Sussex) [bequeathed to Eynsham by Wulfin (Wulfwyn), Æthelmær's kinswoman]. Latin with English and English bounds.

Archive: Eynsham

MSS: 1. Cambridge, Corpus Christi College, 111, between pp. 225 and 227 (s. xvi)
2. BL Cotton Claud. A. viii, 131r-132v (s. xvi)
3. BL Cotton Vesp. B. xv, 7rv (s. xvi; incomplete)
4. BL Harley 258, 1r-3r (s. xvii; ex 11)
5. London, Lambeth Palace, 321, pp. 58-9 (s. xvi)
6. Bodleian, Dodsworth 10, 58r-60v (s. xvii; no bounds)
7. Bodleian, Dodsworth 55, 9v-11v (s. xvii; no bounds)
8. Bodleian, Dodsworth 78, 13r-15r (s. xvii; no bounds; ex 2)
9. Bodleian, Dugdale 21, 1r-3r (s. xvii)
10. Bodleian, James 8, pp. 7-8 (s. xvi; incomplete)
11. Oxford, Christ Church, Eynsham Cart., 7r-9v (s. xii; reproduction of 9r in Salter, Eynsham Cart., i, facing p. xxxii)

Printed: Mon. Angl., i. 258-62; Hickes, Inst. Gramm., plate at p. 144, fig. D, part only; K 714 ex Mon. Angl.; Mon. Angl. (rev. edn), iii. 11-13 (no. 1); Thorpe, p. 299, part only; Salter, Eynsham Cart., i. 19-28 ex MS 11, with translation of bounds); Pierquin, Recueil, pt 4, no. 78; PN Oxon., ii. 486-7, bounds of Eynsham, Shipton and Shifford.

Comments: Stevenson in Salter, Eynsham Cart., i. 20-2; Round in Salter, Eynsham Cart., ii. p. xcviii; Grundy, Oxon., pp. 33-6, on bounds; Grundy, Gloucs., pp. 169-72, on bounds of Mickleton; PN Surrey, pp. 90 n., 92 n., on bounds of Esher and Thames Ditton; PN Sussex, ii, pp. vi-vii; PN Warwicks., p. 202 n. 2; Whitelock 1943, p. 123; Robertson, Charters, pp. 386-7; Finberg, ECDC, no. 47; PN Oxon., i. 3, 7, 8, 11, 15, 17, 206, ii. 258, 261, 264, 280, 282, 296, 302, 327, 486-7; PN Gloucs., i. 8, 237, 242, 249, 251, 261; Hart, ECEE, pp. 176, 189, partly based on S 792; John 1966, p. 208 n.; Barker 1967, p. 90; Hart, ECE, no. 39, authentic; Stenton 1971, p. 551, cited with reference to witnesses; Finberg, ECWM, no. 148 (pp. 66, 125), authentic; HRH, p. 232, probably authentic, subscriptions are consistent; Hart, ECNE, no. 69, authentic; Gem 1978, p. 112; Gelling, ECTV, no. 290 (pp. 138-9, 162-3), authentic; Keynes 1980, p. 114 n. 103, p. 260, authentic; Cooper 1985, pp. 18-20, on Shipton bounds, with map p. 17; Wormald 1988, no. 70; Gordon 1990, pp. 4-33, on background; Hooke 1990, pp. 328-9; Hart 1992, p. 132 n. 51; Lawson 1993, p. 240, cited; Blair 1994, pp. 78, 130-3, on Oxon. bounds and topography; Hooke 1994, p. 185.

+ Dominante per saecula infinita omnium dominatore Christo saluatore nostro, uniuersitatisque creatore. Æðelredus gratia dei eiusque misericordia rex et rector regni Anglorum, et deuotus sanctae aecclesiae defensor humilisque adiutor, omnibus aecclesiasticae pietatis ordinibus, seu saecularis potentiae dignitatibus, in Christo domino pacis et beatitudinis praemia. Considerans pacifico piae mentis intuitu, cum bona uoluntate, una cum dei sacerdotibus et consiliariis nostris, iram plus solito saeuientis dei in nos, eum placare cum continua bonorum operum exhibitione et ab eius laudibus nunquam desistere decreui. Et quia in nostris temporibus bellorum incendia direptionesque opum nostrarum patimur, necnon ex uastantium crudelissima depraedatione hostium barbarorum, paganarumque gentium multiplici tribulatione, affligentiumque nos usque ad internecionem tempora cernimus incumbere periculosa; nobis 'In quos fines saeculorum deuenerunt,' nimium conuenit de nostrarum utilitatibus animarum cura diligenti perscrutari, qualiter quibusque meritis in saeculo iam futuro cum auctore omnium Christo sint uicturae, 'Quia non ullam,' ut apostolus ait, 'hic habemus mansionem, sed futuram inquirimus;' et ideo magna nobis incumbit necessitas cum terrenis diuitiis futuram totis inquirere uiribus. Nostrae siquidem diuitiae nisi communicatae in plures nobis prodesse nequaquam possunt; nullus enim tam compositae foelicitatis constat, ut non ea quae possidet uel sponte siue nolens amittat; et ideo multis humanae foelicitatis dulcedo amaritudinibus respersa est, quae etsi ad tempus fruenti iocunda esse uideatur, finem tamen amaritudinis semper introducet. Duo quippe sunt quibus omnis humanorum actuum constat effectus; uoluntas, scilicet, et potestas, quorum si alterum desit, nihil est quod explicare quis queat; uoluntate autem deficiente, ne aggreditur quidem quisque quod non uult; ac si potestas desit, uoluntas omnino necesse est ut frustra sit. Sed boni quique recta uoluntate et optima potestate adipiscuntur bonum quod adappetunt, quia per temporalia huius euanescentis uitae negotia aeterna sibi futuri calce carentis saeculi praemia mercantur sine fine mansura. Quapropter ego Æðelredus, multiplici dei clementia indulgente, Angul-Saxonum antedictus rex, caeterarumque gentium longe lateque per circuitum adiacentium gubernator et rector, mihi insitum uideo et uelle et posse, et ideo memoriae praesentium, et etiam futurorum sequentium post nos ueracibus literarum apicibus insinuare curaui, quod Æðelmaro uiro ualde fidelissimo mihi quoque dilectissimo impetrante, absolutissimum libertatis priuilegium constituo monasterio eius in honore sancti saluatoris, omniumque sanctorum suorum iure dedicato in loco celebri iuxta fluuium qui uocatur Tamis constituto, quod ab incolis regionis illius Egnesham nuncupatur uocabulo; quod quidem monasterium Æðelmarus ab Æðelweard genero suo mutuando accepit, et pro illis triginta mansiunculis dedit triginta sex mansiones tribus diuisas in locis, tres, uidelicet, in Upoteri, et decem in Litlan Cumtune decemque in Lellincge, et tresdecim in Scildforda. Uitae igitur regularis monachos inibi constituens, ipse patris uice fungens uiuensque communiter inter eos abbatem sanctae monachorum congregationi preferre, se uiuente, instituit, ut ita deinceps post ipsum quem constituit abbatem, abbatum electio secundum regulae praeceptum, ex eadem congregatione usu teneat perpetuo; id est, ut ex eadem congregatione qui ordinandus est, et aliunde nequaquam nisi peccatis promerentibus uel impediente imperitia, talis qui dignus sit in ea reperiri nequiuerit, cum regis consilio eligatur: rex autem non ad tyrannidem sed ad munimen loci et augmentum, uti mos est, super pastorem et Christi gregem dominium solerti uigilantia misericorditer custodiat: saecularium uero quispiam ne ad magni detrimenti ruinam deueniat ut dominium loci teneat excepto rege nunquam eligatur. Sunt etenim rura haec quae sancto saluatori omnibusque sanctis eius uir praefatus Æðelmarus et diuinae seruitutis obsequio et magna cum humilitate, non solum a rege sed etiam a diuersis hominum personis, nunc comparando nunc mutuando optinuit, quae ad usus monachorum inibi degentium aeterno concessit donario. Quinque, uidelicet, manentes in loco ubi ab indigenis Sceaptun dicitur; uillam quoque quae Scipford dicitur, dedit uir praedictus ad monasterium antedictum, quam ei Leofwinus suus consanguineus spiritu in ultimo constitutus donauit, quam Birhtnoðus antea dux praeclarus ab Eadgaro patre meo dignis praemium pro meritis accipere laetabatur; Micclantun similter ad monasterium dedit, quam ille Birhtnoðus dux praedictus ultimo commisit dono ab Eadgaro quoque ei antea donatam et in kartula firmiter commendatam; terram quoque quinque manentium, quae Burtun dicitur donauit, quam a me promeruit, et ab Æðelweardo genero suo uoluntate antea accepit pro remedio animae uxoris suae; emit quoque praedictus uir Æðelmarus a me cum triginta libris, duodecim mansiones de uillulis quas matrona quaedam nomine Leofled suis perdidit ineptiis et amisit, tres semis, uidelicet, manentes æt Marana Cliue, quas pari modo ad monasterium dedit, duas similiter mansiones æt Beonetlege siluae communis dedit; donauit etiam uir saepenominatus quinque mansas æt Stodelege, et decem æt Cestertune propinquo suo nomine Godwino, pro decem mansionibus terrae communis, quae æt Erdintune dicitur, quas quoque praedicto monasterio commisit; dedit quoque Byrhtelmus, quondam episcopus, Æðelweardo propinquo suo patri, uidelicet, Æðelmari, uiginti mansiones, ubi ab incolis æt Æscæron dicitur, quas Æðelwerdus filio suo Æðelmaro longe ante mortem suam donauit, et ille supradictas mansiunculas ad monasterium dedit; terram similiter quae Bictun dicitur, quam a me promeruit kartula confirmatam monasterio antedicto donauit; rus quoque quod Rameslege dicitur, et portum ad se pertinens, quod illi Wulfin propinqua sua, in ultimo constituta spiritu commisit, monasterio praedicto concessit. Sit igitur monasterium praedictum ab omni humanae seruitutis iugo liberum, cum omnibus supradictis uillulis ad se rite pertinentibus, expeditione excepta, et pontis arcisue constructione. Si quis igitur hoc nostrae libertatis donum confirmare et firma uoluntate stabilire et amplificare satagerit, augeat amplificetque ei deus omnipotens in saeculo praesenti prospera cuncta, et in futuro foelicitatis tripudium. Qui uero in aliud euertere et nostrae libertatis munimen destruere uoluerit, sit ipse alienatus a sanctae dei aecclesiae consortio, necnon et a participatione sacrosancti corporis et sanguinis Christi, et in magni iudicii die cum Iuda Christi proditore sinistra in parte condemnatus, nisi hic prius digna satisfactione humilis poenituerit, quod contra nostra decreta deliquit.

Ðys synd ða landgemæro to Egnesham. Ærest of Rugan lace on Buggan broc; andlang broces on Tilgares dic; of ðære dic onweard stige; of ðam stige on Winburge stoc; of ðam stocce to þrim acon; andlang weges on ðæt gemærtreow; ðonne andlang weges on ða portstræt; of ðære stræte on swana croft; ðanon on hæðfeld on ða ealdan dic; ðanon rihte on mærbroc; andlang broces innon Bladene; andlang Bladene into Temese.

Ðys synd ðæra .v. hida landgemæru to Sceaptune; of craswylle on Humbran; andlang Humbran on ðæt slæd; ðanon on ða stræt; of ðære stræte on brade wyllon, on ðone ealdan garan; of ðam ealdan garon andlang ðæs wuduweges on ða hehstræte; of ðære stræte on ðone weg ðe scyð to Bladene; ðonne andlang weges to ðam hagan; of ðam hagan to Bicanbyrig; of Bicanbyrig on ða ealdan dic; of ðære dic on ðone weg; andlang weges to wiðigleas gemæro; andlang mores on langan hlæw; of langan hlæwe andlang weges to ðam coldan Cristesmæle on Cyrwylle; eft on Humbran.

Ðys synd ða landgemæro to Scypforda. Ærest of Temese on Ceomina laca; of ðære laca on ðone weg; andlang weges on Cynlafes stan; of ðam stane andlang weges on Kentwines treow; of ðam treow andlang weges on ða lace; andlang lace ðæt eft on Sumerford and .ii. weras, oðer bufan ðære lade, oðer beneoðan.

Ðys synd ða landgemæro to Mycclantune. Ærest on ðone stane; of ðam stane on grenan broc; andlang broces on ða dic; of ðære dic on Aðulfes treow, on ða stræt; andlang stræte on Hysemannes þorn; of ðam þorne on badelan broc; andlang broces oð ða twicelan; andlang broces on ðæt slæd; of ðam slæde on Campsætena gemære, and Wæsðæma; ðonne andlang weges on mærcumbes wylle; of ðam wylle on Hengesðes cumb; of ðam cumbe on Oppan broc; andlang broces on Wulfgyðe bricge; of ðære bricge on ða stræte; ðæt eft on ðone stan.

Ðys synd ða landgemæro to Marana Cliue. Ærest up be ðam heafdon; of ðam heafdon in ðone stodfold; of ðam stodfold up on ðæt clyf; ðæt adune mid clyf innon ða ea oð midne stream; andlang streames ðæt eft on ðone pyt.

Ðys synd ða landgemæro to Æsceron. Ærest on Cranmere eastweardne to Lulles wyrðe hyrnan on mela hulle eastweardne; of mela hylle on Winanbeorh midne; of Winanbeorhe on midne alarbroc; of ðam broce to ðære ealdan dic; andlang dic to readan holte; be wyrtwalen to readanburnan; andlang rædanburnan on Æmenan; andlang Emenan be healfan streame oð Bulon weorðe; and of Bulan worðe to berihtere mearce to Westanes treowe; to Cranemere; and ðære gebyrað to six wærbære.

Ðys synd ða landgemæro to Dictune; of Cranmeres þorne to blacan græfan; of ðære blacan græfan on .vii. æceras eastwearde; of ðam .vii. æceron on Emenan be healfon streame innon Cytanforde; of Cytanforda to Tatan broce; of Tatan broce on Cwicelmes wyrðe eastwearde.

Ðys is se wuda on ðæs hagan ende to Byrlagate; fram Byrlagate to Wydangate; fram Wydangate to Cnuces hyrste, and to Egceanlæa; fram Egceanlæa to ðam haran wiðie; and Wulfrun becwæð ðæt land æt Hrammeslege, and ða hyðe ðæt ðærto gebyrað Æðelmere hire mæge.

Ic Æðelmer cyðe minan leofon hlaforde Æðelrede cynge, and eallon his witon, ðæt ic an ðysse are Gode and sancta Marian, and eallon his halgon, and sancte Benedicte into Egnesham, ofer mine dæg æfre to brice, ðam ðe Benedictus regol æfre rihtlice healdað. And ic wille ðere beon ofer hi ealdor ðe ðær nu is, ða hwile ðe his lif beo, and siððan gif hit hwæt getymað, ðæt hi ceoson heom ealdor of heora geferædne eal swa hæra regol him tæcð; and se ðe ðis geice God ælmihtig him gerume heofonan rice; and se ðe hit awanie God ælmihtig him sylle swylce mede swylce he ðam dide ðe hine belæwde; and ic me sylfe wylle mid ðære geferrædne gemænelice libban, and ðære are mid him notian ða hwile ðe min lif bið.

Scripta est igitur haec praesens cartula anno dominicae incarnationis millesimo quinto, indictione uero tertia, eorum consilio et testimonio quorum nomina hic infra scripta esse uidentur.

+ Ego Æðelredus gratia dei regiae dignitatis sublimatus honore hoc nostrae libertatis priuilegium cum signaculo sanctae crucis confirmando consignaui.
+ Ego Æðelstanus eiusdem regis filius testimonium adhibeo.
+ Ego Ecgbrihtus clito testis assisto.
+ Ego Eadmundus clito testificans affui.
+ Ego Eadredus clito non abnui.
+ Ego Eadwius clito consensi.
+ Ego Eadgarus clito sciui.
+ Ego Eadweardus clito non renui.
+ Ego Ælfgifu regina sciens testimonium adhibui.
+ Ego Wulfstanus Eboracensis aecclesiae archipraesul consolidaui.
+ Ego Ælfricus Dorobernensis aecclesiae archiepiscopus hanc priuilegii libertatem cum benedictione corroboraui.
+ Ego Ælfheah episcopus consignaui.
+ Ego Aðulf episcopus corroboraui.
+ Ego Ordbriht episcopus consolidaui.
+ Ego Godwine episcopus subscripsi.
+ Ego Lifing episcopus collaudaui.
+ Ego Æðelric episcopus benedixi.
+ Ego Ælfgar episcopus conscripsi.
+ Ego Godwine episcopus conclusi.
+ Ego Ælfwold episcopus concessi.
+ Ego Ælfun episcopus faui.
+ Ego Ælfhelm episcopus assensi.
+ Ego Brihtwold episcopus signaui.
+ Ego Ælfweard abbas.
+ Ego Ælfric abbas.
+ Ego Wulfgar abbas.
+ Ego Kenulf abbas.
+ Ego Ælfric abbas.
+ Ego Leofric abbas.
+ Ego Wulfric abbas.
+ Ego Ælfere abbas.
+ Ego Byrhtwold abbas.
+ Ego Germanus abbas.
+ Ego Godeman abbas.
+ Ego Eadnoð abbas.
+ Ego Æðelnoð abbas.
+ Ego Ælfmer abbas.
+ Ego Leofric abbas.
+ Ego Ælfwig abbas.
+ Ego Ælfric dux.
+ Ego Ælfhelm dux.
+ Ego Leofwine dux.
+ Ego Ordulf minister.
+ Ego Wulfgeat minister.
+ Ego Wulfeah minister.
+ Ego Æðelric minister.
+ Ego Eadric minister.
+ Ego Leofric minister.
+ Ego Æðelmer minister.
+ Ego Æðelwold minister.
+ Ego Eadwine minister.
+ Ego Æðelweard minister.
+ Ego Æðelwine minister.
+ Ego Brichtric minister.
+ Ego Ælmer minister.
+ Ego Wulfweard minister.
+ Ego Brichtric minister.
+ Ego Wulfgar minister.
+ Ego Leofwine minister.
+ Ego Wulfnoð minister.
+ Ego Siward minister.
+ Ego Sired minister.
+ Ego Brixie minister.
+ Ego Eadwig minister.
+ Ego Wulfmær minister.
+ Ego Leofwine minister.
+ Ego Ælfgar minister.
+ Ego Æðelstan minister.
+ Ego Ælfweard minister.
+ Ego Ælfwine minister.
+ Ego Ulfcytel minister.
+ Ego Morcar minister.
+ Ego Godwine minister.
+ Ego Siuerð minister.
+ Ego Leofwine minister.
+ Ego Siward minister.
+ Ego Godrice minister.
+ Ego Æðelwold minister.
+ Ego Leafnað minister.
+ Ego Ðurfearð minister.
+ Ego Friðegist minister.
+ Ego Wiðer minister.
+ Ego Oswig minister.
+ Ego Brihtric minister.
+ Ego Wada minister.
+ Ego Æðelwine minister.